|
RIO DEKLARASYONU (Türkçe)
- Birleşmiş Milletler
|
-
|
-
A/CONF.151/26 (Cilt. I)
|
-
Genel Toplantı
-
Dağıtım GENEL
12 Ağustos 1992
-
ORİJİNAL: İNGİLİZCE
|
-
-
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÇEVRE VE KALKINMA KONFERANSI RAPORU
(Rio de Janeiro, 3-14 Haziran 1992)
Ek I
ÇEVRE VE KALKINMA RİO BİLDİRİSİ
Rio de Janeiro'da 3-14 Haziran 1992'de toplanan Birleşmiş Milletler
Çevre ve Kalkınma Konferansı, 16 Haziran 1972'de Stokholm'de kabul
edilmiş olan olan Birleşmiş Milletler Konferansı İnsan Çevresi Bildirisi'ni
tekrarlayarak ve bunun üzerine inşa etme gayretiyle, devletler, toplumun ve
insanların anahtar kesimleri arasında yeni işbirliği seviyeleri yaratarak
yeni ve adil bir evrensel ortaklık kurmak amacıyla, evrensel çevrenin ve
kalkınma sistemlerinin bütünlüğünü koruyan ve hepsinin yararlarına saygı
gösteren uluslararası anlaşmalar yolunda çalışarak, Dünya'nın bütün ve
birbirine bağlı doğasını göz önünde bulundurarak kuruluşumuz
bildirmektedir ki:
İlke 1
İnsanlar devam ettirilebilir kalkınma kaygılarının merkezindedir.
Doğa ile uyumlu sağlıklı ve yaratıcı bir yaşam hakkına sahiptirler.
İlke 2
Devletler, Birleşmiş Milletler Beyannamesi ve uluslararası kanun
ilkelerine göre, kendi çevre ve kalkınma politikalarına uygun olarak
kendi kaynaklarını işletmek yüce hakkına ve kendi sınırları ve kontrol
alanlarındaki faaliyetlerin diğer devletlerin veya ulusal sınırlar
dışındaki alanların çevresine zarar vermeme sorumluluğuna sahiptirler.
İlke 3
Kalkınma hakkı şimdiki ve gelecek nesillerin çevresel ve kalkınma
gereksinimlerini adil olarak karşılayacak şekilde yerine getirilmelidir.
İlke 4
Devam ettirilebilir kalkınma elde etmek için çevre koruması kalkınma
sürecinin önemli bir parçasını teşkil etmeli ve bununla bir izolasyon
içinde olduğu düşünülemez.
İlke 5
Bütün devletler ve insanlar yaşam standardındaki eşitsizliği azaltmak
ve dünya üzerindeki insanların çoğunluğunun ihtiyaçlarını daha iyi
karşılamak için devam ettirilebilir gelişme için vazgeçilmez bir
gereksinim olarak yoksulluğun yok edilmesi işinde işbirliği yapmalıdırlar.
İlke 6
Gelişmekte olan ülkelerin, özellikle az gelişmiş ve çevresel olarak
zayıf olanların özel durum ve ihtiyaçlarına özel bir öncelik tanınacaktır.
İlke 7
Devletler Dünya!nın ekosisteminin sağlık ve bütünlüğünü korumak,
kollamak ve iyileştirmek için evrensel ortaklık ruhunda işbirliği içinde
olmalılar. Evrensel çevre bozulmasına değişik katkılarından dolayı
devletler ortak fakat farklılaşmış sorumluluklara sahiptirler. Gelişmiş
ülkeler kendi toplumlarının evrensel çevre üzerindeki etkileri ve idare
ettikleri teknolojileri ve mali kaynaklarından dolayı devam ettirilebilir
kalkınmanın uluslararası uğraşısında taşıdıkları sorumluluğu kabul ederler.
İlke 8
Devam ettirilebilir kalkınma ve bütün insanlar için daha yüksek yaşam
kalitesi elde etmek için devletler üretim ve tüketimin devam ettirilemez
örneklerini azaltmalı ve ortadan kaldırmalı ve uygun nufüs politikalarını
desteklemelidirler.
İlke 9
Devletler, teknolojinin gelişmesini, transferini, adaptasyonunu ve
yayılmasını yeni ve yenilik getirici teknolojileri de içerecek şekilde
arttırarak ve bilimsel ve teknolojik bilgi değişimi yoluyla bilimsel
anlayışı geliştirerek endojen kapasite inşasını güçlendirmek için
işbirliği yapmalıdırlar.
İlke 10
Çevre konuları tüm ilgili vatandaşların uygun seviyede katılımıyla
ele alınabilir. Ulusal seviyede, her birey çevreye dair umumi makamlarca
tutulan bilgilere zararlı maddelere dair bilgileri ve kendi topluluklarındaki
faaliyetleri içerecek şekilde erişim hakkına ve karar verme süreçlerine
katılım fırsatına sahip olmalıdır. Devletler bilgiyi geniş bir şekilde
elde edilebilir yaparak ulusal bilinç ve katılımı kolaylaştırmak ve teşvik
etmelidirler. Islah ve çareyi de içeren adli ve idari raporlara
etkili erişim sağlanmalıdır.
İlke 11
Devletler etkili çevre kanunları çıkarmalıdırlar. Çevre standartları,
idari amaçlar ve öncelikler uygulanacakları çevre ve kalkınma metnini
yansıtmalıdırlar. Bazı ülkelerce özellikle gelişen ülkelerce uygulanan
standartlar uygunsuz ve diğer ülkelere haksız ekonomik ve sosyal
maliyettedirler.
İlke 12
Çevresel bozulma problemini daha iyi adreslemek için devletler
ekonomik gelişme ve tüm ülkelerde devam ettirilebilir kalkınmaya yol
açacak destekleyici ve açık uluslararası ekonomik sistem yerleştirmek
için işbirliği yapmalıdırlar. Çevresel amaçlar için ticaret politika
ölçümleri uluslararası ticarette keyfi veya haksız ayırım veya gizli
kısıtlama vasıtası teşkil etmemelidir. İthalatçı ülke sınırları
dışındaki çevresel itirazları ele almak için tek yanlı faaliyetlerden
kaçınılmalıdır. Sınırlararası veya evrensel çevresel problemleri
adresleyen çevresel ölçümler mümkün olduğunca uluslararası anlaşmalara
dayanmalıdır.
İlke 13
Devletler kirlilik kurbanları ve diğer çevresel hasarlar tazmini
tve mesuliyetine dair ulusal kanunlar geliştirmelidirler. Devletler
ayrıca kendi sınırları ve kontrol alanları içinde ve dışındaki
faaliyetlerin sebep olduğu çevresel hasarların olumsuz etkilerinin
tazmin ve mesuliyetine dair kararlı ve çabuk daha ileri uluslararası
kanun geliştirmek için işbirliği içinde olmalıdırlar.
İlke 14
Devletler insan sağlığına zararlı bulunan veya ciddi çevresel
kirlenmeye sebep olan madde ve faaliyetlerin diğer devletlere nakli
ve yerleşimini önlemek ve vazgeçirmek için etkili bir şekilde işbirliği
içinde olmalıdırlar.
İlke 15
Çevreyi korumak için ihtiyati yaklaşım devletlerin kendi kabiliyetlerine
göre geniş olarak uygulanacaktır. Ciddi ve geri dönüştürülemez hasar
tehlikesi olan yerlerde tam bilimsel kesinlik eksikliği çevresel
kirlenmenin önlenmesi için gecikmenin sebebi olarak kullanılamayacaktır.
İlke 16
Ulusal yetkililer çevresel maliyetlerin ve ekonomik vasıtaların
uluslararası hale getirilmesine kirletenin prensipte kirliliğin maliyetini
halk çıkarına gerekli ilgiyi göstererek ve uluslararası ticaret ve yatırıma
zarar vermeden karşılaması yaklaşımını değerlendirerek çaba sarfetmelidir.
İlke 17
Çevresel etki değerlendirilmesi, ulusal bir vasıta olarak, çevre
üzerine önemli olumsuz etkisi olması muhtemel ve ehil bir ulusal yetkilinin
kararına maruz kalacak önerilmiş faaliyetler için kullanılacaktır.
İlke 18
Devletler diğer devletleri meydana gelen, bu devletlerin çevreleri
üzerinde ani zararlı etkiler üretebilecek doğal afetlerden veya diğer
acil durum hallerinden en kısa zamanda hberdar etmelidirler. Çok etkilenmiş
devletlere yardım etmek için her tür çaba uluslararası toplum tarafından
yapılacaktır.
İlke 19
Devletler önemli olumsuz sınırlararası çevresel etkiye sahip
olabilecek faaliyetler üzerine muhtemelen etkilenmiş devletlere önceden
ve tam zamanında haber ve ilgili bilgiyi sağlayacak ve bu devletlere erken
bir aşamada ve güvenle başvuracaktır.
İlke 20
Kadınlar çevresel idare ve gelişme üzerinde hayati bir role sahiptirler.
Devam ettirilebilir bir kalkınma için onların tam katkısı gereklidir.
İlke 21
Dünya gençliğinin yaratıcılığı, idealleri ve cesareti devam ettirilebilir
kalkınmayı başarmak ve onlar için daha iyi bir gelecek sağlamak için
evrensel bir ortaklığı ilerletmek için harekete geçirilmelidir.
İlke 22
Yerli insanlar ve onların toplulukları ve diğer yöresel topluluklar
bilgileri ve geleneksel tecrübelerinden dolayı çevresel idare ve gelişme
üzerinde hayati bir role sahiptirler. Devletler onların kimliklerini,
kültürlerini ve çıkarlarını farketmeli ve hakkıyla desteklemeli ve devam
ettirilebilir kalkınmanın başarılmasında etkili katkılarını sağlamalıdır.
İlke 23
Zulüm, tahakküm ve işgal altındaki insanların çevresi ve doğal
kaynakları korunacaktır.
İlke 24
Savaş devam ettirilebilir gelişmenin kaçınılmaz olarak yıkıcısıdır.
Bu yüzden devletler silahlı çatışma zamanlarında çevreye koruma sağlayan
uluslararası kanuna saygı duymalı ve gerekli olduğunda daha fazla
geliştirilmesi için işbirliği içinde olmalıdırlar.
İlke 25
Barış, gelişme ve çevresel koruma birbirine bağlı ve bölünemezdir.
İlke 26
Devletler her türlü çevresel anlaşmazlıklarını barış içinde ve
Birleşmiş Milletler Beyannamesi ile uyum içinde uygun yollarla
çözeceklerdir.
İlke 27
Devletler ve insanlar bu Bildiri'ye dahil olan ilkelerin yerine
getirilmesinde ve devam ettirilebilir kalkınma alanında uluslararası
kanunun daha fazla geliştirilmesinde ortaklığın ruhuyla ve güven içinde
işbirliği yapacaklardır.
* * * * *
a/ Birleşmiş Milletler Konferansı İnsan Çevresi Raporu, Stokholm,
5-16 Haziran 1972 (Birleşmiş Miletler yayını, Satış No. E.73.II.A.14),
bölüm I
|
-
Bu döküman Birleşmiş Milletler Ekonomi ve Sosyal İşler Dairesi (DESA) tarafından online olarak postalanmıştır. Bu dökümanın elektronik ve/veya basılı olarak kopyalanması ve yayılması teşvik edilmektedir, sağlanan tasdik Birleşmiş Milletler'in bunun sağlanmasındaki rolünden meydana gelmiştir.
-
Son güncelleme: 11 Kasım, 2002
by DESA/DSD
Telif Hakkı © 1999 Birleşmiş Milletler
-
|
|